De energietransitie hoeft niet vast te lopen op het volle energienet. Met slimme oplossingen die momenteel op de markt komen kan de groei van zon op pak doorgaan.
De groeiende congestie van het elektriciteit netwerk in Nederland kan de groei van zon op dak behoorlijk afremmen en brengt lopende projecten in gevaar. De congestie speelt zowel op het net van Tennet als op de elektriciteitsnetten van de zeven netbeheerders in Nederland. Tennet doet onderzoek naar de mogelijkheden van congestiemanagement, maar tot nu toe lukt dat mede door de wettelijke kaders op veel plekken niet. Tennet en de netbeheerders werken aan de verzwaring van het net die naar verwachting tussen 2025 en 2030 gefaseerd zal worden opgeleverd. In de tussentijd is het doorgaans niet meer mogelijk om een verzwaarde aansluiting of transportcapaciteit aan te vragen. Daarmee komen honderden geplande projecten in gevaar. Relevant is dat toegezegde SDE of SCE-subsidie kan vervallen als het project niet tijdig kan worden gerealiseerd.
Diverse “flex” oplossingen kunnen een belangrijke rol spelen om de vertragende effecten te beperken of afwenden. De afgelopen jaren is een heel spectrum van oplossingen uitgewerkt die helpen om de grillige productie van zon en windenergie goed in te passen in het elektriciteitsnet. Denk daarbij aan batterijen en opslag, maar ook aan peak sharing, cable pooling, optimaliseren van direct verbruik, local energy hubs en conversie. Door de combinatie van de urgente congestie en de ontwikkelingen van de energiemarkt bevinden een heel aantal van deze oplossingen zich rond een kantelpunt waar grootschaligere marktintroductie mogelijk is. Tegelijk vinden vraag en aanbod elkaar zeker nog niet vanzelf. Dat heeft ook te maken met de vele verschillende opties en varianten en continu ontwikkelende marktomstandigheden en regelgeving.
In het marktlandschap van de “flex” oplossingen zijn er heel veel verschillende type partijen, die vertrekken vanuit een verschillende positie in de waardeketen. Zo zijn er fabrikanten die oplossingen zoals batterijen hebben ontwikkeld en deze actief in de markt zetten.
Er zijn ontwikkelaars die eigen smart grids opzetten. Technische dienstverleners realiseren en beheren slimme installaties en aansluitingen, maar hebben ook platforms ontwikkeld voor slimme aansturing. Vanuit de netbeheerders zijn partijen ontstaan die zich met name richten op het infra-deel, maar ook actief de markt op gaan met bredere concepten zoals local energy hubs. Dan heb je energieleveranciers die de verbinding leggen met de energiemarkt, maar daar ook de nodige intelligentie en slimme aansturing bij kunnen leveren. Er zijn ook partijen die primair vertrekken vanuit energiemanagement en dataplatforms, de aansturing dus. Tenslotte zijn er ook nog diverse partijen die met integrale oplossingen komen, waar je als klant wordt ontzorgd en betaald voor de dienst.
Vanuit de dak eigenaar bezien begint het met de vraag wat voor oplossing je precies wil. Wil je volledig ontzorgd worden of wil je juist dingen in eigen hand nemen? En zo ja welke dan? Wil je bijvoorbeeld zelf investeren of niet? Hoe wil je de aansturing doen en heb je wellicht al een energieleverancier gecontracteerd om de verbinding te leggen met de markt? Zeker ook als je een oplossing met andere partijen in de buurt wil zoeken wordt de vraag nog wat complexer.
Het is nu absoluut de moeite waard om te proberen om te komen tot een schaalbaar aanbod. Of aanbieders in staat zijn om een concreet en relatief “algemeen” aanbod neer te leggen voor die doelgroep is de vraag.
Investeer in de samenwerking met aanbieders. Optimaal resultaat van marktconsultaties en collectieve inkoop is over het algemeen gebaat bij het zoeken van de samenwerking. Zeker in dit stadium van de marktontwikkeling is dat belangrijk. Dat vraagt om een goede briefing, maar ook om ruimte voor dialoog en co-creatie.
Hier ligt een belangrijke rol voor de provincies. Congestie is een landelijk probleem dat voor een belangrijk deel decentraal kan worden opgelost. Provincies kunnen een belangrijke rol vervullen in het faciliteren om de potentie van de “flex” oplossingen te benutten om zoveel mogelijk zon op dak projecten te laten doorgaan binnen hun provincie.
Gerbert Hengelaar
Partner / Energiestrateeg Next2Company
Jacko D’Agnolo
Associate Partner Next2Company / Projectleider Duurzame Bedrijventerreinen Venlo
