Mini-warmtenetten hebben potentie, vooral als we ze slim organiseren! In opdracht van de provincie Utrecht verkent Next2Company kansrijke initiatieven. We werken toe naar een aantal pilots in de provincie Utrecht. Op deze pagina vind je updates van de voortgang, de meest recente bovenaan. Heb je vragen, meld je dan bij de kwartiermaker (Gerbert Hengelaar, g.hengelaar@next2company.com)
Overzicht blogs, laatst geplaatste eerst:
- April 2024: resultaten quickscan fase
- Januari 2024: kansrijke initiatieven gevonden
- November 2023: de opdracht en aanpak
April 2024: resultaten quick scan fase
Van februari tot begin april hebben wij quickscans uitgevoerd om vast te stellen of twaalf initiatieven kansrijk zijn om een pilot uit te voeren. Dit hebben we gedaan in twee groepen: zeven “lichte mini-warmtenetten” en vijf “zware mini-warmtenetten”. In de vorige update hebben we deze groep al geïntroduceerd.
Voor de groep “lichte” mini-warmtenetten hebben we een uitgebreid gesprek gevoerd met de trekkers van elk initiatief en zijn we ter plekke geweest om de belangrijkste technische succesfactoren in beeld te brengen. Zo is bijvoorbeeld gekeken naar de staat van de isolatie, ventilatie en afgiftesystemen en naar de geschiktheid om op lagere temperatuur te verwarmen. Ook is er gekeken of er voldoende ruimte is in en rond de woning. Met de initiatiefnemers hebben we gesproken over alles wat er komt kijken om tot een mini-warmtenet te komen en wat van beide kanten de verwachtingen zijn. Er is gesproken over het beoogde technische concept: een licht mini-warmtenet met gesloten bodemlussen die een warmtepomp per woning voedt.
Quickscan gesprek op locatie in Driebergen
Conclusie uit deze quickscans is dat we het als realistisch zien om met deze kopgroep toe te werken naar realisatie van mini-warmtenetten volgend jaar. Gestart vanuit de conclusie dat zes initiatieven het beoogde technisch concept hebben omarmd als voorkeur. Uit de technische quickscan bleek vervolgens dat er geen blokkades in beeld zijn die dat onmogelijk maken. Wel zijn er een aantal aandachtspunten naar boven gekomen die we meenemen in de detailuitwerking. Denk bijvoorbeeld aan afstemming met de gemeente over eventuele boring in gemeentegrond. Tenslotte is er een projectplan op hoofdlijnen besproken. De trekkers van de initiatieven hebben een centrale rol in het mobiliseren van de bewoners en denken daarnaast actief mee in de planvorming. Qua technische en juridische uitwerking wordt er de nodige professionele ondersteuning gemobiliseerd. Op basis van dit projectplan worden er in een optimistisch scenario voorjaar volgend jaar zes mini-warmtenetten gerealiseerd.
Gaandeweg het proces ontstond ook de innovatieve aanpak dat we plannen voor de zes mini-warmtenetten niet los maar als groep gaan ontwikkelen. Samen kunnen ze een opdracht geven voor de technische en juridische uitwerking. Natuurlijk zijn er specifieke aandachtspunten en wensen per project, maar we proberen om er ook voldoende één lijn in te houden. Met het omarmen van hetzelfde technische concept en de beoogde planning is dat voor nu goed gelukt. We verwachten dat deze aanpak zorgt voor lagere kosten. Ook kunnen de initiatiefnemers elkaar inspireren en van elkaar leren. Begin april kwamen voor het eerst alle initiatieven en de vijf betrokken gemeentes bij elkaar. Dat was een positieve ervaring en smaakt naar meer.
Groepsbijeenkomst lichte mini-warmtenetten
Daarnaast hebben we ook met de groep “zware” mini-warmtenetten een vervolgstap gezet. Met elk initiatief is een digitaal vervolggesprek gevoerd. Dat heeft bevestigd dat de realisatie bij deze initiatieven verder weg ligt. Ook bij deze groep is gezocht naar de gemene deler en mogelijk gevonden in het concept “bronnet” als basis voor het technisch concept. Met die insteek brengen we binnenkort de initiatieven samen met een aantal partijen die daar mogelijk bij kunnen ondersteunen. Ook kijken we dan naar de uitkomsten van een haalbaarheidsstudie naar een bronnet voor Soestduinen die momenteel wordt afgerond.
Vervolgstappen
Dit is het laatste kwartaal van het huidige project kwartiermaker mini-warmtenetten, een samenwerking met de provincie Utrecht. De focus ligt op het pilot gereed maken van de kopgroep van zes mini-warmtenetten. Dat betekent dat we bij alle zes projecten bewonersavonden organiseren en inventariseren of er voldoende huishoudens mee willen doen. Daarnaast maken we een gedetailleerd projectplan voor de technische, juridische en organisatorische ondersteuning van de laatste uitwerkingsfase, in nauw overleg met een aantal beoogde partners. Tenslotte werken we ook aan de financiering voor deze detailuitwerking, door bijdrages vanuit de provincie, betrokken gemeentes en de bewoners.
Januari 2024: kansrijke initiatieven gevonden
Van november tot en met begin januari hebben wij verkend welke initiatieven in de provincie interesse hebben in mini-warmtenetten en waar de kansen liggen om binnen afzienbare tijd tot pilots te komen. Wij waren hoopvol, maar zijn desalniettemin blij verrast dat er twaalf concrete initiatieven zijn waar kansen liggen voor een pilot. Verder is er ook nog een lijst van ongeveer 10 initiatieven die op de iets langere termijn ook kansen kunnen bieden.
Van de twaalf initiatieven zijn er zeven of acht waar wij kansen zien voor een “licht” mini-warmtenet (voor toelichting op het onderscheid “licht” en “zwaar” zie rapport, p. 16-22). Deze initiatieven zijn overzichtelijk qua schaal en de bewoners hebben al nauwe contacten onderling of zijn formeel georganiseerd in bijvoorbeeld een VvE. Waarschijnlijk kunnen de woningen nu al of met beperkte aanpassingen op lage temperatuur verwarmen en kunnen gebruik maken van de bodem als bron. Daarmee sluiten ze aan op diverse concepten met gedeelde gesloten bodemlussen die beschikbaar zijn op de markt. Deze groep zien wij als meest kansrijk en gaan wij prioriteit geven bij de uitwerking met als inzet een aantal initiatieven rond de zomer “pilot gereed” te hebben.
Daarnaast zijn er vier of vijf initiatieven die complexer zijn qua opgave en waar een “zwaar” mini-warmtenet meer voor de hand ligt. Ze hebben veelal een wat grotere schaal – bijvoorbeeld een klein dorp – en hebben nog meer werk te doen om alle bewoners aan te haken. Technisch is het minder evident wat de beste oplossing is. Er moet veelal eerst nog worden geïsoleerd of gekozen worden voor een midden temperatuur oplossing. Dat laatste zou kansen kunnen bieden voor een pilot op de kortere termijn, maar is qua business case en organisatie een stuk complexer dan een “licht” mini-warmtenet. In de afweging hebben we besloten om deze groep minder prioriteit te geven, omdat ze minder kansrijk zijn richting een pilot op de kortere termijn. Toch willen we graag ook deze groep van mooie initiatieven proberen te helpen richting een vervolgstap. Onze focus zal daarbij vooral liggen op of er een op de kortere termijn (1-2 jaar) haalbare pilot kan worden gedefinieerd, bijvoorbeeld door een specifiek blokje te kiezen en een haalbaar technisch concept te zoeken. Ook willen we verkennen in hoeverre er kansen liggen voor deze vijf initiatieven om samen te werken. Voor deze groep geldt wel dat we op zoek moeten naar aanvullende middelen om aan de planvorming goed invulling te kunnen geven.
Vanaf februari tot en met half april gaan we in een quickscan gericht de insteek toetsen met de initiatieven. We bespreken de situatie en wensen van de initiatieven. Samen bekijken we of er voldoende kansen zijn om het initiatief op korte termijn “pilot gereed” te maken. Daarbij hebben we drie ijkpunten:
- Er is een specifieke scope (woningen) en technisch concept gekozen
- Er is principe commitment van bewoners
- Benodigde ondersteuning en middelen voor de detailuitwerking zijn te regelen
De insteek zal ook zijn om te verkennen of het kansrijk is om de initiatieven actief te laten samenwerken binnen de twee benoemde groepen. Bijvoorbeeld op het gebied van subsidieaanvraag, detailuitwerking en/of realisatie. Na afronding van de quickscan wordt vervolgens gericht gewerkt om de meest kansrijke initiatieven te ondersteunen bij de invulling van het plan. Ambitie is nog steeds om rond de zomer 3 tot 5 initiatieven pilot gereed te hebben. Als het lukt om effectief samen te werken in de twee groepen kunnen het er wellicht zelfs meer worden.
November 2023: de opdracht en aanpak
De provincie Utrecht heeft Next2Company de opdracht gegeven om als kwartiermaker een aantal kansrijke initiatieven te ondersteunen met het verkennen van een mini-warmtenet. Dit als vervolg op concrete vragen vanuit gemeenten en de uitkomsten van het onderzoek “Verkenning mini-warmtenetten” (rapport). De insteek voor de kwartiermaker is om bij ongeveer 10 initiatieven een quickscan te doen en de 3-5 meest kansrijke initiatieven vervolgens verder te ondersteunen. Gemeentes of initiatieven met interesse kunnen zich nu melden bij de kwartiermaker voor een verkennend gesprek. Wil je niet de kans lopen achter het net te vissen meld je dan uiterlijk eind december.
Wat is een mini-warmtenet?
Een mini-warmtenet is een collectieve warmteoplossing met de schaal van een blok tot een straat (van 2-100 woningen). Deze oplossing is bijvoorbeeld relevant in buurten waar geen warmtenet is voorzien en door relatief dichte bebouwing (zoals rijwoningen) een individuele lucht-warmtepomp complex in te passen is. Een oplossing die uit de verkenning als kansrijk kwam, is de gedeelde bodemlus. Er zijn echter veel meer potentiële concepten denkbaar, zie daarvoor het verkennende onderzoek.
Wie kan er meedoen?
De belangrijkste criteria die aan de orde komen in het verkennende gesprek zijn:
- Schaal van 2-100 woningen
- Bewonersgroep/initiatief in het gebied
- Concrete interesse om mini-warmtenetten te onderzoeken
- Afstemming met het beleid van de gemeente (voor zover concreet/beschikbaar)
Hoe ondersteunen we de kansrijke initiatieven?
Voor ongeveer 10 initiatieven kan de kwartiermaker een quickscan uitvoeren. Aan de hand van een checklist wordt gekeken naar de technische, economische, organisatorische aanknopingspunten en naar het draagvlak van bewoners en de gemeente. Inzet van de kwartiermaker is +/- 1 dag per initiatief.
De 3-5 meest kansrijke initiatieven zal de kwartiermaker vervolgens gericht verder ondersteunen. Doel is daarbij om de onderzoeksfase af te ronden met een door de achterban gedragen keuze voor het mini-warmtenet als voorkeursalternatief. Deze wordt vervolgens verder uitgewerkt tijdens de ontwikkelingsfase (valt buiten de scope van dit project).
Kwartiermaker
Gerbert Hengelaar
06 835 47 950
g.hengelaar@next2company.com
